28

75
SEYÂHATNÂME-İ HUDÛD

dahî hevre iâne ider. Hattâ oralara geştü güzâr eylediğimiz sene yağmurların
kılletinden [110] nâşî dağlardan su akmamış ve hark-ı mezbûr dahî mesdûd
bulunmuş olduğundan Hevrü'ş-Şüveyke'nin çok yerleri kuruyup kalmış idi. Ber-
beyân-ı bâlâ Zorbatya'dan Mendelî'ye varınca sâlifü'z-zikr hevrlere dökülen
çayların suları şûrca olduğundan bu hevrlerin suları dahî şûr olur.

Tetimme
Bundan evvel zikr olunan Benî Lâm aşâyirinin Dicle nehrinin sol tarafında
sâkin oldukları mahallerde bulunan hevrlerin ekserîsi mahsûsan hafr olunup
açılmış olan harklar vasıtasıyla icrâ olunan sulardan ve Dicle nehrinin
çoşkunluğunda bi’t-tabi‘ taşan sulardan hâsıl olup ol havâlî dağlarından nüzûl
eden yağmur ve ve kar sularının dahî fi'l-cümle i‘ânesi dokunur ise de anların
hükmü cüz‘îdir. Fakat memâlik-i Îrâniyye'den Kirmân-Şâhe hükümeti dâhilinde
olan mahallerden müctemi' olarak zikri mürûr eden Kebîr-Kûh nâm dağın cânib-i
şarkîsinden cereyân edip oralarda Saymerre nehri demekle ma‘rûf olan büyük
nehir ki1 kadîmde hudûd üzerinde vâki' Hüveyze kasabası derûnundan mürür
ederek, Kurne'den tahmînen yanıtı sâ‘at aşağı mahalde Şattü'l-Arab'a munsab
olan Kerha nâm-ı diğer Süveyb demekle ma‘rûf bulunan nehirdir. İkiyüzelli
târîhlerinde Hüveyze'ye varmazdan bir kaç sâ‘at mesâfe yukarılarda mecrâsını
değiştirip Benî Lâm aşîretinin harklar vasıtası ile ihdâs etdikleri hevr sularına
döküldüğünden bu nehrin suları hevrlere azîm dahl ve i ‘ânesi olarak Hüveyze
civârı ile Benî Lâm aşîreti ve Müntefik aşâyirinden Benî Mâlik aşîretinin oldukları
yerler deryâ gibi kesilir [111] ve bu hevrlerin ağleb evkatta suyu çokça bulunup
daimî hükmünde bir göl gibidir.

Selmân-ı Pâk'dan Bağdâd'a Kadar Olan Tavâ’if
Selmân-ı Pâk makamından Diyâle nehrinin sâhil-i yesârına kadar Defâ'î
yâhûd Defâfia ve Betta demekle arif iki tâ’ife sâkin olup tâ’ifeteyn-i mezbûreteyn
üçyüz hâne mikdârı olurlar ve cümlesi Şâviye'dir. Hâlet Efendi merhûmun cânib-i
Devlet-i aliyyeden bâ fermân katline me’mûr olduğu Bağdâd vâlîsi Süleyman
Paşa'nın hezîmeti vukû‘unda Defâ‘î aşîreti içine girmekle fermânlı olduğunu

1 Derkenar: Saymerre nehri Kebîr-Kûh silsilesinin nihâyet-i cenubîsi olan Dimüşâh tepesinden aşağı indikte Hüveyze'ye kadar Kerha ismini ahz eder ve Hüveyze hudûdunu tecâvüz ettikte tebe‘a-i Devlet-i aliyye beyninde Süveyb nehri nâmıyla yâd olunur. Ve metn-i sahîfede beyân olunduğu üzere nehr-i mezbûr mecrâsını değiştirmiş olmasıyla hadis olan mecrâ-yı cedîdesi ibtidâsından hevrlere varınca nehr-i mezbûra Nehr-i Hâşim ıtlak olunmaktadır. Yukarıda Saymerre nâmıyla yâd olunup Hüveyze civârında Kerha ismini ahz eden nehrin ber-mûcib-i metn mecrâ-yı kadîminden inhirâfı Hüveyze kasabası ahâlîsinin susuzluktan zarûretlerini mü’eddî olduğundan mecrâ-yı kadîmine icrâsı içün Iranlu tarafından hir sed binâ ve inşâsına mübâşeret olduğu işidilmişidi